Szkoda, ze tak najczesciej bywa, iz kult jakiegokolwiek psa-reproduktora tworzy sie najczesciej po jego smierci. Taka sytuacji nie ominela i Czarnego Ekemena. Choc i za jego zycia istnialo wiele legend o jego pochodzeniu.

Wschodni epos jest piekny i ciekawy, ale tez nie chce zanudzac czytelnika. Postaram sie krotko opisac historie jego pochodzenia i pare fragmentow z zycia tego nadzwyczajnego psa.

Moge to zrobic dzieki moim turkmenskim przyjaciolom jak: Gieldy i Kakysz Kiarizowy, rodzina Mieriedowych, Pierman Muchamiedow, Alijew Hiwolibaj i Amansachat Nuriagdyjew.

Moje ogromne zainteresowanie turkmenskimi alabajami, a zwlaszcza Czarnym Ekemenem, duza liczba podrozy do Turkmenii pozwolily mi zebrac bogaty material informacyjny, pozwalajacy po wielu latach przyblizyc jego sylwetke osobom interesujacym sie ta rasa.

Rodzina czabanow z wiekowymi tradycjami, Mieriedowych w m.Kaahka posiadala trzy psy: Bialego Ekemena, Czarnego Ekemena i syna Czarnego Ekemena - Sardara.

Wielu czabanow hodowalo psy biorac pod uwage jego zewnetrzne podobienstwo z okreslonym przodkiem. Tak tez bylo i z Czarnym Ekemenem.

W koncu lat 70-tych do Kaahku przypedzono stado owiec na postrzyzyny. Razem ze stadem owiec przyszla i zostala suka w czarne cetki, posiadajaca bardzo waleczny charakter.

Po jakims czasie urodzila ona trzy szczenieta. Jednego z nich, identycznego z umaszczenia jak matka, pozostawiono czabanom Mieriedowym. Szczenie wyroslo na waleczne i samodzielne.

W wieku jednego roku, Czarny Ekemen doznal powaznego urazu, wpadl pod jadacy motocykl. Nie byl leczony, ale na szczesci pies przezyl, choc uraz na zawsze wplynal na konstrukcje jego tylnych lap.

Ze slow czabanow Mieriedowych, Czarny Ekemen tylko raz walczyl z wilkami. Szczegolow jednak nikt nie widzial, bylo bardzo ciemno, a zbita otara owiec utrudniala podejscie do miejsca gdzie psy walczyly z wilkami.

Wspominaja takze, ze Czarny Ekemen dlugo po tej walce nie mogl wstawac. Leczono go starym, wyprobowanym czabanskim spsobem, za pomoca swiezego „kurdiucznego” tluszczu.

Po definitywnej poprawie zdrowia Czarny Ekemen kontynuowal swa prace przy stadzie owiec. Do momentu, kiedy pojawil sie przyjaciel Mieriedowych Kuman, ktory zaczal zabierac Czarnego i Bialego Ekemena na swiateczne walki przeprowadzane w Aszchabadzie.

Championami walk zarowno Czarny Ekemen jak i Bialy Ekemen nigdy nie byli. Ale jednoczesnie Czarny Ekemen posiadal ogromna wewnetrzna energie i waleczny charakter, co pozwalalo mu przystepowac do walki kilkakrotnie, raz za razem. I Czarny Ekemen nie zawodzil pokladanych w nim nadziei, zawsze szedl do walki i uderzal przeciwnika piersia pierwszy. Dodac jeszcze mozna, ze Czarny Ekemen posiadal bardzo niski prob wrazliwosci na bol.

Wielu Turkmenow, ktorzy widzieli Czarnego Ekemena, pamietaja tak zwana walke „trzy - zebnego z trzech - lapym”.

Przeciwnik chwycil go za lape, praktycznie uniemozliwiajac ruchy Czarnego Ekemena. Nic nie zwiastowalo zwyciestwa, ale Czarny Ekemen zdziwil wszystkich. Chwycil sie za swoja wlasna lape i poteznym szarpnieciem uwolnil sie od chwytu przeciwnika, wyrwawszy tym ruchem przeciwnikowi kiel.

Po tej walce Czarny Ekemen zdobyl wielka popularnosc i slawe. Przechodzil z „rak do rak”. Oddawano go i sprzedawano, wymieniano i zwracano, ale nie spelnial zyczen swoich wlascicieli. Nie posiadal specyficznej maniery walki. No i dlugiego chwytu takze nie mial. Ale jak i wczesniej byl waleczny i wytrwaly.

Wreszcie wrociwszy do swojego dawnego gospodarza, ale juz starszego z braci Mieriedowow, Amana, zaczal byc wykorzystywany jako reproduktor. Ale i tu nie spelnil pokladanych w nim nadziei. Bedac samemu wyjatkowym psem nie odtwarzal swoich cech w dzieciach.

Ze znanych wszystkim czterech kryc i miotow wszyscy jego synowie dziedziczyli fenotyp matki. Czarny Ekemen zostal tylko ‘wypelnieniem”. Pozniej robiono na niego inbreedingi we wszystkich rejonach bylego Zwiazku Radzieckiego, ale nieskutecznie.

Tylko rodzinie Kiarizowych udalo sie otrzymac fenotypowo podobne do niego wnuki. Byli nimi Tochmiet i Gurlen. Jednoczesnie bylo on punktem wyjscia dla tworzenia sie linii jego potomkow w Turkmenii, takich jak takich jak Erlen, Akkielo i Arlan, znanych juz wspolczesnie.

Dzieki Czarnemu Ekemenowi otrzymalismy do wykorzystania: Bowsjera (Babur x Togolok), Akkielo (Arlan x Togolok), Akbaja (Akgusz x Nokot), a takze potomkow wywodzacych sie od suk: Dika (Sardar x Karali), wykorzystwana w hodowli w Minsku, Kienurdza (Umar x Inginlidzana), Urgiel (Cz.Jekiemien x Ojra) w Sankt Petersburgu.

Konczac opowiadanie o Czarnym Ekemenie chcialbym powiedziec obecnym hodowcom: „Cencie i szanujcie swoje psy-reproduktory dopoki zyja”. Zycie psa jest krotkie, a „wylowic” cenne cechy „bylych reproduktorow” w obecnie zyjacych ich potomkach to bardzo pracochlonna i niewdzieczna praca.

Wymiary Czarnego Ekemena i jego potomkow

w.k. - Wysokosc w klebie
kdt - przekatna dlugosci tulowia
wpn - wysokosc przedniej nogi
on - obwod nadgarstka
op - obwod klatki piersiowej
szp - szerokosc klatki piersiowej
dl.gl. - Dlugosc glowy
dl.mor. - Dlugosc mordy
szg - szerokosc glowy
szm sk / szcz - szerokosc mordy przy kosciach policzkowych i przy klach
mg - odleglosc miedzy wewnetrznymi katami oczu

Czasopismo „Inform CAO” No 6 2000r.